Urlop macierzyński 2024 – najważniejsze informacje

Urlop macierzyński zawsze jest „gorącym" tematem. Ile trwa, jak jest płatny, czym różni się od urlopu rodzicielskiego? Do czego zobligowany jest pracodawca, jakie zaświadczenia powinny znaleźć się w aktach pracownika, który właśnie korzysta z urlopu macierzyńskiego? Kto płaci zasiłek macierzyński? Dziś odpowiemy na wszystkie nurtujące pytania oraz pokażemy jak łatwo złożyć wniosek o urlop macierzyński w systemie HRappka.

Testuj bez opłat elektroniczne wnioski urlopowe >>

Czym jest urlop macierzyński?

Najważniejsza informacja – urlop macierzyński jest obowiązkowy i należy się każdej pracownicy, niezależnie od tego, na jaki rodzaj umowy o pracę jest zatrudniona. Urlop macierzyński przysługuje na mocy prawa, dlatego nie ma konkretnej daty, w której należy złożyć pisemny wniosek.

Najkrótszy wymiar czasowy, z którego musi skorzystać kobieta to 14 tygodni.

Z urlopu macierzyńskiego pracownica może skorzystać również przed porodem – maksymalnie 6 tygodni. Ważne: nie jest to zwolnienie lekarskie, pracownica sama musi wnioskować o urlop przed pracodawcą.

Ile trwa urlop macierzyński?

Ilość dni uzależniona jest przede wszystkim od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu i wynosi ona:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci
• 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci

Jeżeli kobieta nie skorzystała z opcji urlopu macierzyńskiego przed porodem, to zaczyna się on naliczać w dniu porodu. W przypadku urodzenia jednego dziecka pracownica może zakończyć urlop macierzyński po 14 tygodniach pod warunkiem, że w pozostałe 6 tygodni urlopu opiekę nad dzieckiem sprawować będzie ojciec. Aby wrócić do pracy, powinna ona napisać wniosek do pracodawcy, nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem pracy.

Urlop macierzyński w wyjątkowych sytuacjach

W szczególnych sytuacjach z urlopu macierzyńskiego skorzystać może ojciec dziecka lub członek najbliższej rodziny (i tym samym pobierać zasiłek macierzyński).

W jakich okolicznościach zachodzą takie możliwości?

• hospitalizacja dziecka lub matki (po 8 tygodniach urlopu macierzyńskiego można przerwać go, do czasu wyjścia dziecka ze szpitala lub na czas pobytu w szpitalu matki)
• śmierć dziecka (w przypadku urodzenia martwego dziecka lub jego zgonu przed 8 tygodniem, matce przysługuje 8 tygodni urlopu macierzyńskiego; w przypadku śmierci dziecka starszego niż 8 tygodni pracownica zachowuje prawo do 7 dni urlopu macierzyńskiego)
• śmierć matki (urlop macierzyński przechodzi na ojca lub członka najbliższej rodziny – po pisemnym wniosku, który pracodawca obowiązany jest uwzględnić)

Ochrona osób korzystających z urlopu macierzyńskiego

Pracownicy przebywający na urlopie macierzyńskim podlegają specjalnym zasadom ochronnym:

• pracodawca nie może zwolnić pracownicy, która przebywa na urlopie macierzyńskim (chyba że rozwiązanie umowy następuje z winy pracownicy lub przebywała ona na okresie próbnym mniej niż miesiąc)
• jeśli umowa na czas próbny uległaby rozwiązaniu po 3 miesiącu ciąży (ale po minimum miesiącu pracy), automatycznie przedłuża się do dnia porodu (chyba że jest to umowa na zastępstwo)
• pracodawca może rozwiązać umowę o pracę w przypadku ogłoszenia upadłości firmy
• po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo wrócić na takie samo stanowisko pracy lub równorzędne, za to samo wynagrodzenie

Czym różni się urlop macierzyński od urlopu rodzicielskiego? 

Urlop rodzicielski często mylony jest z urlopem macierzyńskim i traktowany jako jeden całoroczny urlop. Tymczasem urlop rodzicielski następuje po macierzyńskim, a wniosek o udzielenie można zgłosić do 21 dni po porodzie. Możliwe jest napisanie jednego wniosku z prośbą o oba te urlopy.

Po zmianach w urlopach w 2023 roku maksymalna długość urlopu rodzicielskiego to 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) i do 43 tygodni (po urodzeniu więcej niż jednego dziecka).

Urlop rodzicielski nie jest uzależniony od urlopu macierzyńskiego i może być wykorzystany również przez ojca dziecka. Ponadto, każdy z pracowników – rodziców ma prawo do tzw. nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego. Jest to wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu z ogólnej puli urlopu rodzicielskiego.  

Urlop rodzicielski można podzielić na maksymalnie 5 części – do wykorzystania do 6-go roku życia dziecka do końca roku kalendarzowego.

Częstą praktyką jest również to, że pracownicy wykorzystują zaległy urlop wypoczynkowy tuż po zakończeniu urlopu rodzicielskiego. 

Co powinien zawierać wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski?

Wniosek o udzielenie musi zawierać:

• dane pracodawcy
• dane pracownika
• datę urodzenia dziecka
• imię i nazwisko dziecka
• daty, w których obowiązywać będą oba urlopy (z podziałem na macierzyński i rodzicielski)
• oświadczenie, że drugi rodzic nie będzie korzystać z urlopu rodzicielskiego

Ile wynosi zasiłek macierzyński?

Jeśli pracownica złoży wniosek o sam urlop macierzyński, za okres jego trwania przysługuje jej 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Natomiast jeśli zgłosi również (w terminie nie późniejszym niż 21 dni po porodzie) wniosek o urlop rodzicielski, to otrzyma 81,5% podstawy wymiaru zasiłku za czas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Często pracownice od razu decydują się na złożenie jednego wniosku o urlop macierzyński i urlop rodzicielski. 

W przypadku zgłoszenia wniosku po 21 dniach, wypłaty nastąpią w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku w trakcie urlopu macierzyńskiego i 70% podstawy wymiaru zasiłku w trakcie urlopu rodzicielskiego.

Powyższe informacje dotyczą osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę. W przypadku np. działalności gospodarczej podstawą zasiłku macierzyńskiego jest średni miesięczny przychód w ostatnich 12 miesiącach kalendarzowych.

Kiedy urlop wychowawczy?

Po roku wykorzystania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego pracownik może wnioskować o urlop wychowawczy. Trwać on może maksymalnie 36 miesięcy (1 miesiąc musi być przeznaczony dla drugiego rodzica). Ważna informacja: podczas urlopu wychowawczego nie przysługuje zasiłek macierzyński. Natomiast w tym czasie budżet państwa odprowadza za takiego pracownika składki emerytalno-rentowe oraz zdrowotne.

Wniosek o urlop wychowawczy może złożyć pracownik, którego staż pracy przekracza 6 miesięcy (i pracuje w oparciu umowy o pracę).

Co ciekawe, urlop wychowawczy można wykorzystać w częściach (maksymalnie 5) i nie trzeba wnioskować o niego zaraz po ukończeniu urlopu rodzicielskiego. Pracownicy mają czas na wykorzystanie go do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat. 

Wniosek o urlop wychowawczy złożyć należy minimum 21 dni przed rozpoczęciem urlopu.

Szybki wniosek o urlop w systemie HRappka

W module elektroniczne wnioski urlopowe możesz szybko zatwierdzić i sprawdzić wnioski urlopowe, także te dotyczące urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. W kalendarzu zobaczysz, w jakich datach pracownik będzie nieobecny i kiedy wypada planowany czas powrotu. Wypróbuj 14-dniowy okres próbny i zobacz jakie to proste!

Dowiedz się więcej:

• Program do zarządzania urlopami – TOP 10 funkcjonalności
• Urlop na żądanie
• Urlop wypoczynkowy
• Urlop okolicznościowy – komu przysługuje?
• Jak dobrze zorganizować obieg wniosków urlopowych
• Elektroniczne wnioski urlopowe
• Program do ewidencji czasu pracy