Urlop bezpłatny w 2023 / 2024 r. — najważniejsze informacje

Urlop bezpłatny to zawieszenie wykonywania pracy. Pracownik nie zrywa stosunku pracy, niemniej jednak na ten czas nie posiada obowiązków i praw wobec pracodawcy. Pracownik za okres urlopu bezpłatnego nie otrzymuje wynagrodzenia i traci świadczenia z ZUS-u, za ten czas nieodprowadzane są za niego składki emerytalne. Niewątpliwym plusem jednak takiego urlopu jest ochrona przed zwolnieniem. W jakich przypadkach pracownicy wnioskują o urlop bezpłatny i jakie są jego zasady?

Testuj bez opłat elektroniczne wnioski urlopowe >>

Wniosek o urlop bezpłatny

Najczęściej pracownicy wnioskują o ten rodzaj wolnego w trudnych i nieoczekiwanych sytuacjach życiowych, w przypadku choroby w rodzinie, uporządkowania prywatnych spraw czy w celu podjęcia tymczasowej pracy, u innego pracodawcy.

Art. 174 Kodeksu pracy reguluje zasady dotyczące urlopu bezpłatnego. Pracodawca może zgodzić się na urlop, ale nie musi. Przez 1 stycznia 2019 r. urlop udzielany był na pisemny wniosek pracownika, natomiast obecnie wniosek złożony może być za pomocą programu do zarządzania urlopami.

Kodeks pracy chroni pracownika, nie może on zostać zwolniony w trakcie odbywania urlopu bezpłatnego (oprócz sytuacji, w której zakład pracy jest likwidowany lub zwolnienia grupowe). Natomiast pracownik może wnioskować o urlop bezpłatny, podczas okresu wypowiedzenia umowy o pracę.

Kto może wnioskować?

Każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Niezależnie od tego, czy jest zatrudniony na cały etat, pół, czas określony czy nieokreślony. Urlop bezpłatny udzielany jest na wniosek pracownika, a nie pracodawcy. Ten nie może zmusić pracownika do takiego rodzaju urlopu. Nie zmieniły nic w tej kwestii zmiany dotyczące tarczy antykryzysowej w trakcie pandemii. Zgodnie z nimi pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy zaległy urlop wypoczynkowy, ale nie może przymusić pracownika do bezpłatnego wolnego (w ramach szukania oszczędności).

Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu bezpłatnego?

Pracodawca nie jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego. Nie musi też uzasadniać swojej decyzji. Pozytywne rozpatrzenie wniosku jest jedynie jego dobrą wolą.

Czy można wziąć 1 dzień urlopu bezpłatnego?

Kodeks pracy nie przewiduje limitów w tym zakresie. Pracownik może przebywać na bezpłatnym urlopie tak długo, jak uzna to za potrzebne (o ile pracodawca udzieli zgody na ten rodzaj przerwy od pracy). Aczkolwiek jeśli czas urlopu przekracza 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu – z ważnych przyczyn. Do upływu 3 miesięcy, pracodawca nie może tego wymagać. Natomiast pracownik może wrócić wcześniej z urlopu, za jego zgodą i porozumieniem się z pracodawcą.

Pracodawca może uwzględnić zapis na wniosku urlopowym, w którym dopuszcza możliwość odwołania pracownika z urlopu dłuższego niż 3 miesiące.

Po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik ma prawo wrócić na dawne stanowisko, z tą samą pensją.

Urlop bezpłatny a ZUS i ubezpieczenie

Z racji tego, że pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia w tym czasie, pracodawca nie odprowadza za niego składek emerytalnych, ZUS-u i ubezpieczenia. Po upływie 30 dni pracownik traci również prawo do zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego.

Bezpłatny urlop porównać można do momentu, w którym pracownik nie posiada pracy, z tą różnicą, że ma opcję aby do niej wrócić i z powrotem otrzymać wszystkie świadczenia.

Czas spędzony na urlopie bezpłatnym nie wlicza się okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy

Dni urlopu bezpłatnego nie wlicza się w urlop wypoczynkowy. Są to dwa oddzielne urlopy, niezależne od siebie. Oznacza, to, że wymiar urlopu wypoczynkowego pomniejszany jest o ilość dni w roku, w których pracownik przebywał na urlopie bezpłatnym.

O urlop bezpłatny pracownik może wnioskować, nawet jeśli posiada jeszcze w puli dni na urlop wypoczynkowy. Pracodawca nie może wymagać, aby pracownik na początku wykorzystał urlop wypoczynkowy.

Czy na urlopie bezpłatnym można pracować?

Jest to możliwe i niekiedy pracodawca udziela urlopu bezpłatnego, aby pracownik mógł podjąć się wykonywania pracy u innego pracodawcy. Konieczna jest jednak zgoda pracodawcy na takie zatrudnienie. Bywa i tak, że pracodawca sam proponuje udzielenie urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy. Może być to spowodowane problemami finansowymi w przedsiębiorstwie i umową z inną firmą. Pracownik może, choć nie musi się na to zgodzić.

Jeżeli pracownik bierze w pracy urlop bezpłatny aby podjąć inną pracę, wtedy automatycznie zachowuje ciągłość stażu pracy. Jest to niezwykle istotne w przypadku składek emerytalnych.

Pracodawcy czasem stosują zapis w umowie o zakazie konkurencji – mówiący o tym, że pracownik nie może w tym czasie urlopu podjąć pracy w firmie o podobnym profilu.

Czy urlop bezpłatny wlicza się do stażu pracy?

Urlop bezpłatny jest przerwą w wykonywaniu pracy, w związku z czym nie wlicza się on do stażu pracy. Istnieją jednak szczególne przypadki wyszczególnione w przepisach, kiedy pracownik bierze urlop bezpłatny w konkretnym celu i wtedy zalicza się on do okresów, od których zależą uprawnienia pracownicze (np. urlop w celu odbycia ćwiczeń wojskowych, urlop dla pracownika młodocianego w okresie ferii).

Czy urlop bezpłatny obniża wymiar czasu pracy?

W okresie rozliczeniowym, w którym pracownik korzysta z urlopu bezpłatnego, od wymiaru czasu pracy, który obowiązuje wtedy pracownika, należy odjąć liczbę godzin wykorzystanego urlopu bezpłatnego.

Wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym, ustalony zgodnie z art. 129 § 1, ulega w tym okresie obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy.

[Art. 130. §  3.  Kodeksu pracy]

Szybki wniosek o urlop w systemie HRappka

Elektroniczne wnioski urlopowe to tylko jedna z wielu funkcjonalności systemu HRappka. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy w łatwy sposób mają dostęp do grafików pracy, na których nanosić mogą różne rodzaje urlopów. Wszystko odbywa się online i nie ma już potrzeby wypisywania i podpisywania wniosków pisemnych. To ogromne ułatwienie dla obu stron, oszczędność czasu oraz pewność bezpieczeństwa przechowywania danych.

urlop bezpłatny

Składanie elektronicznego wniosku urlopowego w systemie HRappka

Elektroniczne wnioski urlopowe

  • Kalendarz urlopowy
  • Informacje o dostępnym urlopie
  • Obliczanie wymiaru urlopu
  • Sprawna akceptacja wniosków urlopowych
TESTUJ BEZ OPŁAT

Autor:

zespół

Aleksandra Kozieł

Specjalista ds. Marketingu @ HRappka.pl

Psycholog i copywriter z zamiłowania. Uwielbia pracę z ludźmi i zabawę słowem. Interesuje się UX writingiem i chciałaby, aby treści w Internecie były bardziej dostępne dla osób z trudnościami.


Urlop bezpłatny należy się każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Pracodawca może jednak odmówić udzielenia urlopu bezpłatnego bez podawania przyczyny. Pracodawca może wnioskować o odwołanie pracownika z urlopu (należy to uzgodnić przy udzielaniu urlopu bezpłatnego), po 3 miesiącach od wzięcia urlopu. W trakcie okresu urlopu bezpłatnego pracownikowi nie należą się uprawnienia pracownicze. Pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego, aby ten wykonywał pracę w innym przedsiębiorstwie.