Odprawa pracownicza

Odprawa pieniężna należy się pracownikowi, który traci pracę z niewiadomych przyczyn – szczególnie, jeśli problem nie leży po stronie pracownika. Wysokość odprawy jest zależna od sytuacji. W tym przypadku wyróżniamy kilka możliwości odpraw m.in. grupowe, indywidualne, czy pośmiertne. Pracownik ma możliwość otrzymania świadczenia pieniężnego, o ile razem z pracodawcą spełnią wszystkie wymagane warunki.

Zwolnienie grupowe

Pracownikom przysługuje odprawa pieniężna, jeśli osoby zatrudnione u danego pracodawcy zostały zwolnione z pracy z przyczyn niedotyczących samych pracowników. Do redukcji grupowych, zaliczamy sytuację w przypadku, kiedy pracodawca zwalnia w danym okresie:

  • 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników
  • 10 procent pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednak mniej niż 300 pracowników
  • 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników

Zwolnienia indywidualne

Odprawa pracownicza przysługuje również osobom zwolnionym indywidualnie. Zazwyczaj uważa się, że prawo do odprawy pieniężnej mają tylko pracownicy w przypadku redukcji grupowych, lecz nie jest to prawda, choć warunek jest ten sam – przyczyna rozwiązania umowy musi leżeć po stronie pracodawcy. Powodów może być kilka:

  • likwidacja stanowiska pracy
  • zmiana polityki firmy
  • upadek firmy

Zdarzyć się mogą przypadki, że pracownik nie wiedział, że należała mu się odprawa, a pracodawca nie wypłacił mu świadczenia. W takiej sytuacji, pracownik może wystąpić do sądu pracy z roszczeniem o odprawę, jeżeli od ustania stosunku pracy nie minęły 3 lata.

Należy podkreślić, że zgodnie z art. 1 ust. 1 i art. 10 ust. 1 przepisy ustawy stosuje się tylko u pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Jeżeli więc pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników, ustawa nie ma zastosowania – nie przysługuje zatem odprawa.

Wysokość odprawy w ramach stosunku pracy

Odprawa pracownicza należy się osobie, która odeszła w firmy z przyczyn niezależnych od niego. Odprawa pieniężna jest uwarunkowana od stażu pracy oraz wysokości wynagrodzenia. W przypadku zwolnień grupowych odprawa pracownicza nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania umowy. Wysokość odprawy jest ustalana według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Powinna stanowić wysokość:

  • jednomiesięcznego wynagrodzenia – jeśli zatrudnienie pracownika trwało krócej niż 2 lata
  • dwumiesięcznego wynagrodzenia – jeśli zatrudnienie pracownika trwało od 2 do 8 lat
  • trzymiesięcznego wynagrodzenia -jeśli zatrudnienie pracownika trwało powyżej 8 lat

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. 2003 nr 90 poz. 844)

Do stażu pracownika, wlicza się pełny okres pracy w danej firmie, nawet jeśli w tym czasie występowały przerwy. Staż pracy oblicza się na podstawie daty zawarcia umowy o pracę – nie ma znaczenia, na jaki etat została zatrudniona osoba.

Odprawa emerytalno-rentowa

Kolejną możliwością na uzyskanie odprawy pracowniczej, jest odprawa emerytalno-rentowa. W przypadku, kiedy pracownikowi stan zdrowia nie pozwala na wykonywanie obowiązków i z tego powodu otrzymał orzeczenie niezdolności do pracy – powinien starać się o odprawę.

Według art. 92 kodeksu pracy odprawa emerytalno-rentowa należy się pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do otrzymania emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, z którym rozwiązano stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Oznacza to, że pracownik, który przeszedł na rentę po rozwiązaniu umowy, ma prawo do odprawy pieniężnej. Zakładając, że stał się on niezdolny do pracy z powodu choroby stwierdzonej w czasie zatrudnienia i prowadzącej, po nieprzerwanym okresie pobierania zasiłku chorobowego, do przyznania mu renty.

Kwotę odprawy emerytalno-rentowej obliczamy:

  • pensje w stałej stawce miesięcznej, przysługującej za miesiąc nabycia prawa do odprawy
  • wynagrodzenie zmienne przysługujące za jeden miesiąc – średnią z trzech miesięcy
  • wynagrodzenie zmienne za okresy dłuższe niż miesiąc – średnią z dwunastu miesięcy

Jest to zależne od naszych zarobków i premii. W sytuacji, kiedy np. miesięcznie zarabiamy 4000 zł, ale nasza premia nie jest stała, należy obliczyć średnią premii – z trzech lub dwunastu miesięcy – zależnie od okresu wynagrodzenia. Po dodaniu jej do pensji wyjdzie nam odpowiednia kwota odprawy.

Odprawa pośmiertna

W razie śmierci pracownika odprawa pracownicza przysługuje rodzinie zmarłej osoby, jeśli:

  • pracownik umrze w czasie trwania stosunku pracy
  • pracownik pobierał zasiłek ze względu na niezdolność do pracy

Według artykułu 93 Kodeksu pracy wysokość odprawy jest zależna od stażu pracownika i okresu zatrudnienia:

  • jednomiesięczne wynagrodzenie – zatrudnienie pracownika trwało krócej niż 10 lat
  • trzymiesięczne wynagrodzenie – zatrudnienie pracownika trwało najmniej 10 lat
  • sześciomiesięczne wynagrodzenie – zatrudnienie pracownika trwało co najmniej 15 lat

Odprawa pracownicza osoby zmarłej powinna być podzielona na równe części dla osób upoważnionych – spełniających warunki do uzyskania renty rodzinnej.

Program kadrowo-płacowy

Rozliczanie pracowników nie należy do najłatwiejszych tematów – czy to w przypadku rozwiązania stosunku pracy, czy miesięcznych wypłat opartych o umowy o pracę. Pomocnym narzędziem może okazać się program kadrowo – płacowy w systemie HRappka, który automatyzuje wszystkie procesy związane z pracownikami – generowanie umów, dokumentów, list płac i rozliczeń.

Dowiedz się więcej:

System kadrowo – płacowy: jak wybrać?

Dwujęzyczna umowa o pracę

Offboarding – co to jest?

Jak obliczyć ekwiwalent za urlop

Jakub Majcher

Specjalista ds. Marketingu @ HRappka.pl

Miłośnik szeroko pojętego dziennikarstwa. Interesuje się digital marketingiem i analizą treści. Stara się, aby pozycjonowanie słów, nigdy nie wzięło góry nad właściwym przekazem tekstu.


Rozliczanie pracowników nie jest prostym tematem. Wiele osób i byłych pracowników nie ma pojęcia, jak powinna wyglądać odprawa pieniężna i w jakim wypadku powinni dostać pieniądze od pracodawcy. Możliwości jest kilka i warto się z nimi zapoznać, zanim znajdziemy się w takiej sytuacji, aby wiedzieć, w jaki sposób zareagować.