Pełny i ograniczony dostęp do rynku pracy. Praca cudzoziemców w Polsce.

W artykule omawiamy kwestię zezwoleń na pobyt i wykonywanie pracy przez cudzoziemców na terytorium Polski. Czy karta pobytu jest tożsama z zezwoleniem na pobyt? Jak otrzymać pełny dostęp do rynku pracy? Zapraszamy do lektury.

Typy zezwoleń na pobyt cudzoziemca w Polsce

Zezwolenie na pobyt czasowy

Zezwolenie na pobyt czasowy jest dokumentem, który uprawnia cudzoziemca do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez określony czas. Posiadając ten rodzaj zezwolenia pobytowego, cudzoziemiec może mieć pełny lub ograniczony dostęp do polskiego rynku pracy.

Zezwolenie może być wydane z różnych powodów, w zależności od celu pobytu cudzoziemca. Cudzoziemiec, aby otrzymać wyżej wspomniane zezwolenie, musi udowodnić zamiar pobytu w Polsce, na okres który będzie trwał dłużej niż 3 miesiące, a maksymalnie 3 lata. Najpopularniejszym rodzajem zezwolenia jest zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (inaczej: zezwolenie na pobyt i pracę, zezwolenie jednolite). Tego rodzaju zezwolenia udziela się w celu wykonywania pracy i w odróżnieniu od pozostałych zezwoleń na pobyt, ten jednocześnie legalizuje i pobyt i pracę cudzoziemca.

Zezwolenie na pobyt stały 

Zezwolenie na pobyt stały to dokument legalizujący pobyt cudzoziemca i jest jednym z rodzajów zezwoleń pobytowych co daje prawo cudzoziemcowi do pobytu w Polsce przez nieograniczony czas. Ten rodzaj zezwolenia zawsze daje cudzoziemcowi prawo do legalnego zatrudnienia w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę. Najczęściej udziela się go cudzoziemcowi, który posiada Kartę Polaka lub jest osobą o polskim pochodzeniu.

Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE

Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE jest formą bezterminowego zezwolenia pobytowego. Przyznaje się je cudzoziemcowi, który legalnie przebywa na terytorium Polski nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat przed złożeniem wniosku. Dodatkowo, wnioskodawca przed złożeniem wniosku, musi wykazać posiadanie źródła stabilnego i regularnego dochodu, posiadać ubezpieczenie zdrowotne oraz potwierdzoną znajomość języka polskiego. Tak jak w przypadku zezwolenia na pobyt stały, cudzoziemiec posiada dostęp do rynku pracy i może pracować w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Czym zezwolenie na pobyt różni się od karty pobytu?

Karta pobytu jest oddzielnym dokumentem, natomiast jest ściśle powiązana z zezwoleniem na pobyt, gdyż cudzoziemiec otrzymuje ją tylko po w ramach posiadanego zezwolenia pobytowego. Karta pobytu potwierdza tożsamość cudzoziemca i w okresie jej ważności stanowi ważny dokument umożliwiający swobodne poruszanie się na terytorium RP. Co więcej, w połączeniu z dokumentem podróży (paszportem), daje prawo do wielokrotnego przekraczania granicy polski, eliminując konieczność uzyskiwania wizy. 

Pełny dostęp a ograniczony dostęp do rynku pracy

Pełny dostęp i ograniczony dostęp do rynku pracy to dwa różne podejścia lub stany, które dotyczą cudzoziemców.

Ci z nich, którzy posiadają pełny dostęp do polskiego rynku pracy mają prawo do swobodnego podejmowania pracy bez spełniania specjalnych wymogów, mogą pracować bez konieczności posiadania specjalnego dokumentu zezwalającego na pracę w Polsce.

W przypadku ograniczonego dostępu do polskiego rynku pracy, wymagane jest posiadanie tego dokumentu. Pozwolenia na pracę wyrabia pracodawca przed zatrudnieniem cudzoziemca, a uzyskane pozwolenie określa dla kogo cudzoziemiec może świadczyć pracę, w jakim okresie i na jakich warunkach. 

Co oznacza adnotacja “dostęp do rynku pracy” na karcie pobytu?

Adnotację „dostęp do rynku pracy” umieszcza się na karcie pobytu cudzoziemca, który ma prawo podejmować pracę w Polsce bez dodatkowych pozwoleń na pracę. Dotyczy to cudzoziemców posiadających:

• status uchodźcy,

• ochronę uzupełniającą
• zgodę na pobyt ze względów humanitarnych
• zgodę na pobyt tolerowany
• zezwolenie na pobyt stały
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE
• zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach 
• zezwolenie na pobyt czasowy dla członków rodzin obywateli RP i cudzoziemców
• zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia rodzin
• zezwolenia na pobyt czasowy i pracę

We wszystkich przedstawionych wyżej przypadkach, oprócz zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, cudzoziemiec ma nieograniczony dostęp do rynku pracy.

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę a dostęp do rynku pracy

Cudzoziemiec starający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę najczęściej otrzymuje kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy" oraz decyzję o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy, wskazującą pracodawcę i warunki pracy. W takiej sytuacji może on wykonywać pracę wyłącznie dla pracodawcy wskazanego w zezwoleniu.

W przypadku chęci podjęcia zatrudnienia u innego pracodawcy, konieczne jest uzyskanie zezwolenia na pracę lub złożenie dokumentów w celu zmiany zezwolenia pobytowego. Jednak istnieją sytuacje, gdy cudzoziemiec może otrzymać jednolite zezwolenie bez wskazania konkretnego pracodawcy, stanowiska pracy, wymiaru czasu pracy co umożliwia mu pełny dostęp do rynku pracy i pozwala pracować dla dowolnego pracodawcy. Taka sytuacja ma miejsce, gdy cudzoziemiec przed złożeniem wniosku na pobyt czasowy i pracę był zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, na przykład w przypadku absolwenta polskiej uczelni.

Brak adnotacji „dostęp do rynku pracy”

Cudzoziemiec posiadający ważne zezwolenie pobytowe oraz kartę pobytu bez adnotacji “dostęp do rynku pracy” nie może pracować bez posiadania dodatkowego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy. Oznacza to, że pracodawca przed zatrudnieniem takiego cudzoziemca musi wyrobić odpowiednie pozwolenie i tylko po tym może legalnie zatrudnić daną osobę. Może to być np. oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, zezwolenie na pracę lub powiadomienie o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy.

Zarządzanie procesami HR

• Rekrutacja i onboarding
• Legalizacja cudzoziemców
• Ewidencja czasu pracy i wnioski urlopowe
• Kadry i płace