Składki ZUS od wszystkich umów cywilnoprawnych – kiedy?
Umowy o dzieło i zlecenia są rodzajem umów cywilnoprawnych, które podlegają regulacjom Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy. Ten rodzaj umów często wybierany jako alternatywa do umów o pracę. Ich popularność wynika z możliwości, które pracodawca i pracownik otrzymują, podpisując ten typ umowy.
Dla pracodawcy wybór umowy zlecenia czy o dzieło zazwyczaj motywowany jest mniejszą ilością obowiązków kadrowych, takich jak kontrola badań lekarskich pracownika, szkoleń BHP czy udzielanie różnego rodzaju urlopów. Drugim, ale nie mniej ważnym powodem, jest optymalizacja i redukcja kosztów zatrudnienia. W przeciwieństwie do umowy o pracę, umowy zlecenie obecnie nie nakładają tak dużych obciążeń składkowych.
Zagadnienia poruszane w artykule:
Aktualizacja 2025: Kiedy zmiany w oskładkowaniu umów cywilnoprawnych?
Długo zapowiadana reforma miała na celu pełne oskładkowanie umów cywilnoprawnych składkami na ubezpieczenia społeczne. Mimo, że była jednym z kamieni milowych wpisanych do Krajowego Planu Odbudowy, obecnie nie wiadomo, kiedy i czy w ogóle zostanie wprowadzona.
Rząd, biorąc pod uwagę negatywne skutki finansowe zarówno dla przedsiębiorców, jak i osób pracujących na podstawie takich umów, zdecydował się zrezygnować z wdrożenia w życie nowych przepisów.
Przypomnijmy, że pierwotnie zakładano, iż zmiany wejdą w życie 1 stycznia 2025 roku. Jednak już w październiku 2024 roku główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich, Łukasz Kozłowski, wyraził przekonanie, że termin ten jest nierealny. Z kolei ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaznaczyła, że systemowe zmiany tego rodzaju wymagają odpowiedniego przygotowania i nie mogą być wprowadzane w pośpiechu. Zmiany te nie mogą zaskakiwać ani pracowników ani pracodawców.
Decyzją premiera, popartą przez Ministerstwo Rodziny, rząd uznał ozusowanie umów cywilnoprawnych w obecnym kształcie za niecelowe. Zamiast tego rząd zapowiada reformy polegające na wzmocnieniu Państwowej Inspekcji Pracy czy nowe rozwiązania dotyczące stażu pracy.
Na ten moment nie wskazano konkretnego terminu, w którym zmiany miałyby zostać wprowadzone. O dalszych decyzjach w tej sprawie będziemy informować na bieżąco.
Kto odprowadza składki ZUS z umowy zlecenia?
Zgodnie z obecnymi przepisami, osoby pracujące na podstawie umowy zlecenia odprowadzają pełne składki (z dobrowolną składką chorobową) tylko jeśli umowa zlecenie jest dla nich jedynym źródłem dochodu, lub jeżeli mają kilka źródeł dochodu, ale łączne wynagrodzenie za nie nie przekracza minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku.
Oznacza to, że niektóre osoby, np. posiadające kilka umów zlecenie, których łączne wynagrodzenie jest większe niż płaca minimalna, prowadzące działalność gospodarczą lub pracujące na podstawie umowy o pracę i zlecenie u innych pracodawców mogą być zwolnione z obowiązku odprowadzania pełnych składek za umowę cywilnoprawną.
Te regulacje stworzyły pewne korzyści dla pracodawców, dzięki którym mogą oni unikać wyższych obciążeń kosztowych związanych z pełnym opłacaniem składek na rzecz pracowników. Dzięki temu zleceniobiorca może otrzymać wyższe wynagrodzenie netto (“na rękę”). Dzięki obecnym regulacjom każda ze stron wynosi z tej formy współpracy korzyści, jednak prawdopodobnie niedługo to może się skończyć.
Oskładkowanie wszystkich umów cywilnoprawnych?
Od kilku lat słyszymy o pomyśle, aby obciążyć składkami ZUS każdą umowę zlecenia i o dzieło. Obecnie Polska jest jedynym państwem w Unii Europejskiej, gdzie nie powstaje obowiązek odprowadzania składek ZUS od wszystkich umów. Rząd Polski już kilka razy podchodził do tego zagadnienia.
W I kwartale 2025 roku przepisy zmieniające obowiązujące regulacje powinny wejść w życie. Zostało to potwierdzone przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej – reforma planowana jest do wprowadzenia zgodnie z Krajowym Planem Odbudowy (KPO). Ma ona za zadanie ograniczyć segmentacje rynku pracy i zwiększyć poziom bezpieczeństwa społecznego osób wykonujących pracę zarobkową. Zmiany będą dotyczyły wszystkich umów cywilnoprawnych, jak również umów o dzieło.
W planowanych zmianach, od 1 stycznia 2025 roku zleceniobiorcy będą podlegać opłacaniu składek ZUS od każdej umowy zlecenie niezależnie od łącznej wysokości zarobków czy innych tytułów do ubezpieczeń społecznych.
Wyjątek stanowić będą umowy zlecenia zawierane z uczniami szkół średnich i studentami do 26 roku życia. Reforma ma na celu zmniejszenie liczby zawieranych umów cywilnoprawnych na rzecz innych form zatrudnienia.
Skutki zmian dla zleceniodawców i zleceniobiorców
Co będą oznaczały reformy dla zleceniodawców i zleceniobiorców? Jak wzrośnie koszt świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia?
Jak już wspominaliśmy na wstępie, motywem wyboru umowy zlecenia zazwyczaj jest jej mniejszy koszt w stosunku do umowy o pracę. Po wprowadzeniu reform, oskładkowanie umów cywilnoprawnych będzie stanowiło duże wyzwanie dla obu stron. Ozusowanie umów zlecenia dla zleceniobiorcy będzie oznaczało mniejsze zarobki, a dla pracodawców większe koszty. Pracownik posiadający umowę zlecenia, która zgodnie z obowiązującymi przepisami nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne, po reformach otrzyma wynagrodzenie o 13,71% mniejsze. Zleceniodawca, zatrudniający taką osobę, będzie musiał dodatkowo zapłacić składki ZUS w części finansowanej przez płatnika składek. W zależności od wysokości składki wypadkowej, ZUS pracodawcy będzie wynosił od 19,48% do 22,14%.
Zarządzanie procesami HR
- Rekrutacja i onboarding
- Legalizacja cudzoziemców
- Ewidencja czasu pracy i wnioski urlopowe
- Kadry i płace
