Systemy czasu pracy – rodzaje

System czasu pracy to sposoby organizacji czasu pracy pracowników i określenie wymiaru czasu pracy w przedsiębiorstwie. W Kodeksie pracy wyodrębnionych jest kilka systemów i każdy z nich przewiduje inny czas pracy oraz należną długość odpoczynków. Nieprzestrzeganie zasad Kodeksu jest naruszeniem praw pracownika. Większość systemów czasu pracy powinna być wprowadzona w regulaminie pracy, układzie zbiorowym pracy lub w obwieszczeniu (z wyjątkiem pracy weekendowej oraz systemu skróconego).

Rodzaje systemów czasu pracy:

• podstawowy
• równoważny
• przerywany
• zadaniowy
• praca w ruchu ciągłym
• skróconego tygodnia pracy
• pracy weekendowo-świątecznej

>> Przetestuj bezpłatnie system kadrowo – płacowy

Podstawowy system czasu pracy

Jeżeli w przedsiębiorstwie lub w poszczególnych umowach o pracę, nie został wskazany system czasu pracy, przyjmuje się, że pracownika obowiązuje system podstawowy. Co to oznacza? Dobowy wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin i 40 godzin w tygodniu – w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.

Dodatkowo:

• godziny nadliczbowe nie mogą wynosić więcej niż 8 godzin w tygodniu

• święta wypadające w sobotę obniżają wymiar czasu pracy (jedno święto w sobotę daje prawo do „odebrania" 8 godzin)

• w każdej dobie pracodawca zobowiązany jest zapewnić pracownikowi 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku

• w trakcie godzin pracy pracownikowi przysługuje prawo do minimum 15 minut przerwy

• pracownicy, którzy w imieniu pracodawcy zarządzają zakładem pracy nie są ograniczeni tygodniową normą pracy

Równoważny system czasu pracy

Wprowadzony może zostać, jeżeli wymaga tego rodzaj pracy lub sposób jej organizacji. Kodeks pracy mówi, że w jednym zakładzie pracy może obowiązywać kilka systemów czasu pracy – część pracowników może być zatrudniona w systemie podstawowym, a druga w równoważnym.

W przypadku tego drugiego możliwe jest wydłużenie czasu pracy do maksymalnie 12 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Warunkiem jest zrekompensowanie długiej pracy, poprzez skrócenie wymiaru czasu pracy w innych dniach lub zaplanowanie pracownikowi dodatkowych dni wolnych.

Mimo wydłużenia dobowej normy czasu pracy, w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, pracownik może pracować maksymalnie 40 godzin (w danym okresie rozliczeniowym). Co to oznacza?

Oczyście mogą zdarzyć się tygodnie, w których pracownik pracować będzie więcej niż 40 godzin, pod warunkiem, że w innych tygodniach (w danym okresie rozliczeniowym) praca będzie świadczona w mniejszym wymiarze. Tak, aby podczas bilansu okresu rozliczeniowego (np. podsumowując miesiąc) tygodniowa norma nie przekraczała 40 godzin.

Uwaga! W systemie równoważnego czasu pracy, w niektórych zawodach możliwe jest wydłużenie dobowego czasu pracy do więcej niż 12 godzin. Dotyczy to m.in. pracowników zakładowych straży pożarnych, służb ratowniczych czy osób zatrudnionych do pilnowania mienia.

Przerywany system czasu pracy

W tym przypadku odstępuje się od reguły mówiącej, że pracownik nie może rozpocząć pracy dwa razy w ciągu tej samej doby. W przerywanym systemie czasu pracy, w ciągu dnia występują:

• dwa odcinki czasu, w których pracownik wykonuje swoje obowiązki

• przerwa (nie dłuższa niż 5 godzin) podczas, której pracownik ma czas wolny

Przerwa w trakcie pracy nie jest wliczana do czasu pracy, jednak za czas przerwy pracownikowi przysługuje prawo do połowy wynagrodzenia.

System przerywanego czasu pracy może zostać przyjęty w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy.. Wprowadza się go układzie zbiorowym lub w porozumieniu z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Jest to system pomocniczy i stosowany może być jedynie w przypadku podstawowego oraz skróconego czasu pracy.

Zadaniowy system czasu pracy

Istotą zadaniowego systemu czasu pracy jest ustalenie między pracodawcą a pracownikiem czasu, który jest niezbędny do wykonania powierzonych zadań. Należy przy tym uwzględnić ogólne normy, przyjęte w podstawowym systemie czasu pracy. System zadaniowego czasu pracy stosowany jest, jeżeli wymaga tego rodzaj pracy lub miejsce wykonywania pracy.

Jakie przykładowe stanowiska mogą zostać objęte zadaniowym systemem?

• ze względu na rodzaj pracy: architekt, programista, dziennikarz, listonosz

• ze względu na organizację pracy: monter mebli

• ze względu na miejsce wykonywania pracy: przedstawiciel handlowy, kierowca

Praca w ruchu ciągłym

Jest to rodzaj pracy, która nie może zostać przerwana z racji na technologię produkcji (np. elektrociepłownia). Praca ta może być wykonywana przez 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu, jeżeli jest to konieczne z punktu widzenia zabezpieczenia prawidłowego procesu produkcyjnego, działania urządzeń użytych przy tej produkcji oraz konieczności zaspokojenia potrzeb ludności.

W pracy w ruchu ciągłym jest dopuszczalne wykonywanie pracy  do 43 godzin tygodniowo, w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 4 tygodnie. Pracodawca może również wydłużyć do 12 godzin jeden dzień pracy w maksymalnie trzech tygodniach. Liczba godzin nie może przekraczać 4 godzin w każdym tygodniu okresu rozliczeniowego, w którym następuje przedłużenie czasu pracy.

Za każdą godzinę powyżej 8 godzin, pracownikowi przysługuje dodatek za nadgodziny w wysokości 100% podstawy wynagrodzenia.

Skrócony tydzień pracy

System skróconego tygodnia pracy może zostać wprowadzony tylko na pisemny wniosek pracownika ze względu na jego indywidualne potrzeby. W skróconym tygodniu pracy możliwe jest wykonywanie obowiązków przez mniej niż 5 dni w tygodniu, przy jednoczesnym wydłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy do maksymalnie 12 godzin (w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym).

Praca weekendowo–świąteczna

Dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do maksymalnie 12 godzin – w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym. System pracy weekendowej obywać może się jedynie na wniosek pracownika i dotyczy piątków, sobót i niedziel.

Systemy czasu pracy w systemie HRappka

W programie kadrowym HRappka dodasz pracownikowi na umowie system czasu pracy:

• Standardowy (najczęściej stosowany system czasu pracy)
• Równoważny
• Zadaniowy
• Indywidualny

System pilnuje również wymiaru czasu pracy, automatycznie wylicza podstawę do urlopu wypoczynkowego i informuje o przekroczeniach.

Czytaj więcej:

• Jak wybrać system kadrowo-płacowy?
• 4-dniowy tydzień pracy a Kodeks pracy
• Jak obliczyć ekwiwalent za urlop?
• Wypowiedzenie umowy o pracę – wszystko, co musisz wiedzieć
• Wynagrodzenie za nadgodziny – jak obliczyć?

Zarządzanie procesami HR

• Przejrzyste profile pracowników
• Generowanie umów i dokumentów
• Ewidencja czasu pracy
• Elektroniczne wnioski urlopowe
• Rozliczanie pracowników
• i wiele więcej!