Urlop rodzicielski – najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi

Rodzice wykonujący pracę mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Urlop rodzicielski nie jest tożsamy z urlopem macierzyńskim, ojcowskim czy wychowawczym – jest to odrębny typ urlopu. Przysługuje matce lub ojcu zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, natomiast skorzystanie z niego jest dobrowolne.

>> Przetestuj bezpłatnie system kadrowo – płacowy

Ile trwa urlop rodzicielski?

Maksymalny wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi łącznie dla obojga rodziców:

• 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

• 43 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.

Natomiast w przypadku rodzica dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu), prawo zakłada dłuższy urlop rodzicielski w wymiarze do:

• 65 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

• 67 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.

Warto wiedzieć, że urlop rodzicielski przysługuje również pracownikom-rodzicom zastępczym dziecka. Więcej o urlopach adopcyjnych przeczytasz na stronie rządowej.

Czym jest nieprzenoszalna część urlopu rodzicielskiego?

Urlop rodzicielski posiada swoją nieprzenoszalną część dla każdego z rodziców. Oznacza to, że jeden rodzic nie może wykorzystać całości urlopu i nie może tym samym „oddać" swojej części.

Nieprzenoszalna część wynosi 9 tygodni. W praktyce wygląda to więc tak, że np. w sytuacji urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, z łącznej puli 41 tygodni urlopu rodzicielskiego 9 tygodni jest przypisane mamie, kolejne 9 tygodni tacie, a resztę – 23 tygodnie można wykorzystać w dowolnej konfiguracji.

Jeśli któryś z rodziców nie wykorzysta swojej części urlopu rodzicielskiego, ta część przepada.

Czy rodzice mogą przebywać na urlopie rodzicielskim jednocześnie?

Tak, urlop rodzicielski jest indywidualnym prawem zarówno pracującej matki, i jak i ojca dziecka. Mogą oni przebywać na urlopie rodzicielskim w tym samym czasie. Wtedy należy pamiętać, że łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać ogólnego przysługującego wymiaru.

Ojciec dziecka może przebywać na urlopie rodzicielskim również wtedy, kiedy matka korzysta jeszcze z urlopu macierzyńskiego.

Czy urlop rodzicielski dla ojców jest tym samym, co urlop ojcowski?

Nie, urlop rodzicielski i urlop ojcowski to dwa oddzielne rodzaje urlopów. Urlop ojcowski jest udzielany niezależenie od urlopu rodzicielskiego, w wymiarze 2 tygodni. Urlop ojcowski, jak sama nazwa wskazuje, przysługuje wyłącznie ojcom.

Czytaj więcej: Urlop ojcowski w pigułce. Omówienie i wzór wniosku do pobrania.

Czy urlop rodzicielski może być udzielony w częściach?

Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo lub maksymalnie w 5 częściach o dowolnej długości, ale nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Można go więc w wykorzystać w dowolnym momencie, niekoniecznie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Warto wiedzieć, że w każdym momencie pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy.

Ile wynosi zasiłek za urlop rodzicielski?

Urlop rodzicielski, w przeciwieństwie do np. urlopu wychowawczego, jest urlopem płatnym. Generalnie, zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego.

Jeśli jednak matka dziecka zdecyduje się wykorzystać urlop rodzicielski bezpośrednio po urlopie macierzyńskim i złoży odpowiedni wniosek w terminie 21 dni od porodu, zasiłek za cały okres urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego wyniesie 81,5%. Pracownica ma więc dwie opcje:

• 100% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i 70% wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego

• 81,5% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego (potrzebny wniosek)

Natomiast w każdym przypadku zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego pracującego ojca będzie wynosił 70%.

Kiedy należy złożyć wniosek o urlop rodzicielski?

Wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego należy złożyć w postaci papierowej lub elektronicznej maksymalnie 21 dni przed dniem rozpoczęcia korzystania z urlopu.

Czy pracodawca może odmówić pracownikowi urlopu rodzicielskiego?

Jeśli wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego został złożony w terminie, pracodawca nie może odmówić pracownikowi i jest zobowiązany go zaakceptować.

Czy podczas urlopu rodzicielskiego pracownik może wykonywać pracę?

Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą jest możliwe.

Kodeks pracy mówi o tym, że pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy.

Oznacza to, że łączenie pracy z urlopem rodzicielskim u tego samego pracodawcy powoduje wydłużenie przysługującego urlopu maksymalnie do:

• 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz

• 86 tygodni – w przypadku jednoczesnego urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

W przypadku rodzica dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” maksymalnie do:

• 130 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie albo

• 134 tygodni – w przypadku ciąży mnogiej

Co ciekawe, przepisy nie zabraniają też wykonywania pracy podczas urlopu rodzicielskiego na rzecz innego pracodawcy w dowolnym wymiarze (nawet na pełny etat). Wtedy jednak pracownikowi nie przysługuje wydłużenie urlopu.

Czy osoba zatrudniona na umowie zlecenie ma prawo do urlopu rodzicielskiego?

Co do zasady, osoby zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia nie obowiązują przepisy Kodeksu pracy. W związku z tym zleceniobiorcy nie przysługuje ani urlop macierzyński, ani rodzicielski – to uprawnienie przeznaczone jest wyłącznie dla pracujących w ramach stosunku pracy.

Zleceniodawca (lub osoba prowadząca swoją działalność) może jednak opłacać dobrowolną składkę chorobową, która umożliwia mu skorzystanie z zasiłków.

Wnioski urlopowe online w systemie HR

Jeśli chcesz usprawnić i zautomatyzować obieg wniosków urlopowych w Twojej firmie, przetestuj HRappkę – system HR. Pracownicy z poziomu portalu pracowniczego zgłaszają dany typ nieobecności, a przełożony, dostając odpowiednie powiadomienie, akceptuje wniosek. A to wszystko w dowolnym miejscu i czasie! Zobacz wszystkie funkcjonalności HRappki – zarejestruj się i korzystaj 14 dni za darmo.