Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego — jak ją obliczyć?

W artykule omawiamy aspekty związane z podstawą wymiaru chorobowego. Czym różni się wynagrodzenie chorobowe od zasiłku? Jak wyliczyć wspomniane „chorobowe"? Jakie składniki wchodzą w skład podstawy wymiaru wynagrodzenia i zasiłku chorobowego? Przeczytaj i dowiedz się. 

Kiedy pracownikowi przysługuje prawo do chorobowego?

Pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia chorobowego, jeśli jest objęty ubezpieczeniem chorobowym, oraz jego niezdolność do pracy potwierdza otrzymane od lekarza zaświadczenie lekarskie, potocznie nazywane zwolnieniem L4.

Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek chorobowy

Za pierwsze 33 dni choroby osobie zatrudnionej przysługuje wynagrodzenie chorobowe finansowane ze środków pracodawcy. Wyjątek stanowią pracownicy, którzy ukończyli 50 rok życia — wtedy wynagrodzenie chorobowe przysługuje przez pierwsze 14 dni.

Po upływie 33 lub 14 dni wypłacany jest zasiłek chorobowy, który wtedy jest już finansowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Wspomniane 33 lub 14 dni nie muszą wystąpić nieprzerwanie. Okres wypłaty wynagrodzenia chorobowego przez pracodawcę ustala się, sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym. Między nimi mogą występować przerwy. Nie ma również znaczenia, czy osoba zatrudniona pracowała u więcej niż jednego pracodawcy.

Chorobowe tylko od ZUSu? Nowe plany rządu

Jedną z obietnic wyborczych nowego rządu jest zmiana w finansowaniu chorobowego. Po zmianach pracodawca będzie całkowicie zwolniony z wypłaty wynagrodzenia za czas choroby i od pierwszego dnia zwolnienia lekarskiego pracownikowi będzie przysługiwał zasiłek chorobowy finansowany przez ZUS. 

Obecnie (stan na 27.03.2024) prace nad zmianami trwają i nie jest znany konkretny termin wprowadzenia nowego prawa. 

Podstawa chorobowego — jak ją obliczyć i ustalić składniki?

Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego wyliczana jest na tej samej zasadzie co podstawa wymiaru zasiłku chorobowego. Sposób jej obliczania reguluje między innymi Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r.o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Co stanowi podstawę wymiaru zasiłku chorobowego?

Art. 36. wspomnianej wyżej ustawy zasiłkowej wskazuje, że:

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pomniejszone o 13,71%.

Przykładowo, jeżeli pracownik zachorował 9 stycznia 2024 r., i otrzymuje wynagrodzenie w ostatni roboczy dzień miesiąca, to jego podstawa zasiłku będzie ustalona na podstawie wynagrodzeń wypłaconych w okresie od stycznia 2023 r. do grudnia 2023 r. 

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.

Niezdolność do pracy w pierwszym miesiącu pracy

A co z wynagrodzeniem chorobowym pracownika, który nie przepracował 30 dni? 

Gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy, pomniejszone o 13,71%. Wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe.

Przykład: Pracownik podjął pracę 1 lutego 2024 r. i posiada wcześniejszy okres ubezpieczenia chorobowego. W tym samym miesiącu chorował przez 3 dni. Jego wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości 4500zł. Wynagrodzenie za styczeń należy uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie
4500zł – (4500 zł x 13,71%)  = 3883,05 zł

Minimalna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego 2024

Przy ustalaniu minimalnej podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w pełnym wymiarze czasu pracy należy pamiętać, że nie może być ona niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia na składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe.

W 2024 roku czeka nas dwukrotny wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę. W związku z tym zmieni się też minimalna podstawa wymiaru zasiłku:  

• Od 1 stycznia 2024 do 30 czerwca 2024 będzie wynosić 3660,42 zł (4242 zł – (4242 zł x 13,71%))
• Od 1 lipca do 2024 do 31 grudnia 2024 będzie wynosić 3710,47 zł (4300 zł – (4300 zł x 13,71%))

Jakie składniki wynagrodzenia wchodzą w skład podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego? 

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy uwzględnić wszystkie składniki wynagrodzenia pracownika,
od których została opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe, a które nie przysługują za czas niezdolności do pracy (art. 41 ustawy zasiłkowej). Są to takie składniki jak:

• Wynagrodzenie zasadnicze

• Premie i nagrody uzależnione od indywidualnych wyników

• Dodatki funkcyjne i stażowe

• Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe i nocne

• Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy

Zasady wliczania premii, nagród i innych składników wynagrodzenia do podstawy wymiaru chorobowego:

Art.  42 .  dotyczący wliczania premii, nagród i innych składników wynagrodzenia podaje, że:

• Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku

• Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy kwartalne, wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy

• Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy roczne, wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Jakich składników wynagrodzenia nie uwzględniać przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego?  

W świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 czerwca 2008 do podstawy wymiaru zasiłku nie należy włączać składników wynagrodzenia stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, na których przyznanie i wypłatę nieobecność nie ma żadnego wpływu. Są to:

• jednorazowe zasiłki na zagospodarowanie,

• wartość szczepień ochronnych pracowników, finansowanych przez pracodawcę,

• wartość badań mammograficznych lub innych nieodpłatnych badań pracowników

• nagrody za ukończenie przez pracownika szkoły (studiów)

• sfinansowanie lub dofinansowanie przez pracodawcę kosztów wynajmu mieszkania przez pracownika

• dodatkowe ubezpieczenie pracownika wyjeżdżającego w delegację zagraniczną

• dopłata pracodawcy do dodatkowego ubezpieczenia pracownika z tytułu różnych ryzyk

• bony lub wypłaty w gotówce przyznawane w jednakowej wysokości lub jednakowym wskaźnikiem procentowym w stosunku do płacy pracownika, określonej w umowie o pracę, wszystkim pracownikom lub grupom pracowników, z okazji uroczystych dni, świąt, rocznicy powstania firmy itp.

• jednorazowe nagrody z okazji ślubu pracownika lub z okazji urodzenia się dziecka pracownika

• składniki wynagrodzenia nieuzależnione bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników grupy pracowników lub całego zakładu pracy

Źródło: ZUS, Informacja o składnikach wynagrodzenia nieuwzględnianych w podstawie wymiaru zasiłków w razie choroby i macierzyństwa

Wysokość wynagrodzenia i zasiłku chorobowego

Miesięczny zasiłek chorobowy zasadniczo wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. 

Zasiłek wypłaca się w wysokości 100 proc. wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy:
– przypada w okresie ciąży,
– powstała w skutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
– powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Ile trwa okres zasiłkowy?

Wynagrodzenie chorobowe przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy wraz z dniami wolnymi od pracy. Okres zasiłkowy, czyli czas wypłaty wynagrodzenia chorobowego i zasiłku, jest limitowany i wynosi 182 dni, lub w przypadku osób chorych na gruźlicę i kobiet w ciąży – 270 dni.

Szczegółowo na temat okresu zasiłkowego przeczytasz tutaj.

Co pracodawca widzi na L4?

Lekarz, który stwierdził u pracownika czasową niezdolność do pracy spowodowaną chorobową, wystawia elektroniczne zwolnienie lekarskie (e-ZLA), czyli tzw. L4. Dokument ten jest automatycznie dostarczany do pracodawcy i do ZUS-u.

Czy to oznacza, że pracodawca widzi, na co zachorował pracownik? 

Nie, pracodawca widzi tylko na jaki okres jest wystawione zwolnienie, czy pracownik powinien w tym czasie leżeć oraz, w określonych przypadkach, tzw. kod choroby – A, B, C, D lub E. 

Kody umieszczone na zwolnieniu lekarskim oznaczają:

• kod A – niezdolność do pracy powstała po przerwie nieprzekraczającej 60 dni, spowodowana tą samą chorobą, która była przyczyn niezdolności do pracy przed przerwą;
• kod B – niezdolność do pracy w czasie ciąży;
• kod C – niezdolność do pracy spowodowana nadużyciem alkoholu;
• kod D – niezdolność do pracy z powodu  gruźlicy;
• kod E – niezdolność do pracy spowodowana chorobą zakaźną, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub inną chorobą, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Co ciekawe, na pisemny wniosek pracownika lekarz może nie wpisywać kodu B lub D na zwolnieniu, jednak w pozostałych przypadkach decyzja należy do lekarza. 

Czytaj więcej:

• Jak obliczyć wynagrodzenie pracownika w 2023 roku?
• Ekwiwalent za urlop w 2023 roku – jak obliczyć?
• Jak obliczyć wynagrodzenie za nadgodziny?