Zmiany w urlopach 2023
W Kodeksie pracy szykują się duże zmiany – szczególnie w urlopach rodzicielskich. W 2023 roku wprowadzone zostać muszą dwie unijne dyrektywy – w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz dyrektywa rodzicielska (tzw. dyrektywy work-life balance) . Obie zmiany korzystnie wpłyną na sytuację pracowników.
Znowelizowany Kodeks pracy wprowadza nowe urlopy dla rodziców, urlop opiekuńczy, urlop z powodu działania siły wyższej, wprowadza zmiany w zakresie urlopu rodzicielskiego oraz przewiduje zwiększenie wysokości zasiłku macierzyńskiego. Nowe rodzaje urlopu pozwolą wnioskować o dodatkowe wolne. Przeczytaj, jakie zmiany w urlopach i zmiany w Kodeksie pracy planowane są w 2023 roku.
Zagadnienia poruszane w artykule:
Dyrektywa w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej
W dyrektywie w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy zapisano, że pracodawca musi zapewnić większą transparentność i bezpieczeństwo zatrudnienia oraz poprawić warunki pracy. Czego dotyczą proponowane rozwiązania? W jaki sposób pracodawca ma zadbać o prawa pracownika?
Lepszy dostęp pracowników do informacji oraz poprawa warunków pracy
Pracodawca będzie musiał przekazać pracownikowi (w ciągu 7 dni od zatrudnienia) większą ilość informacji o warunkach zatrudnienia, takich jak:
-
inne składniki wynagrodzenia niż zawarte w umowie o pracę
-
zasady pracy zmianowej i przemieszczania się pomiędzy miejscami pracy (jeżeli takowe będą istnieć)
-
benefity pracownicze
-
zasady pracy w nadgodzinach
-
prawo do szkoleń i kursów (które odbywać powinny się w godzinach pracy)
-
procedury rozwiązania stosunku pracy i te związane z awansem
-
wolne stanowiska pracy
Informacje te będą musiały zostać przekazane pracownikom pisemnie.
Zmiany w umowach na czas próbny
Obecnie umowa na czas próbny może zostać zawarta na okres maksymalnie 3 miesięcy – ten zapis pozostaje bez zmian. Nie zmieni się także zasada mówiąca o tym, że kolejna umowa na czas próbny zawarta może zostać, jeżeli nowa umowa dotyczy pracy innego rodzaju.
Wykreślony natomiast zostanie zapis o możliwości ponownego zawarcia umowy na czas próbny po upływie 3 lat od wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę. Umowa na czas próbny będzie mogła zostać przedłużona tylko o czas urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności.
Zmiany w Kodeksie pracy przewidują uzależnienie maksymalnej długości okresu próbnego od planowanego czasu trwania następnej umowy. Pracodawca będzie mógł zatrudnić pracownika na umowę na czas próbny:
-
na okres 1 miesiąca, jeżeli umowa o pracę na czas określony będzie zawarta na czas krótszy niż 6 miesięcy
-
na okres 2 miesięcy, jeżeli umowa o pracę na czas określony zawarta będzie na okres 6-12 miesięcy
Zamiany w umowach na czas określony
Obecnie pracodawca zobowiązany jest podać przyczynę zwolnienia pracownika, tylko w przypadku posiadania przez niego umowy na czas nieokreślony (przeczytaj więcej: Wypowiedzenie umowy o pracę – wszystko, co musisz wiedzieć). Po wejście w życiu nowych przepisów pracodawca będzie zobowiązany do udzielenia takiej informacji także w przypadku umowy na czas określony. Jeżeli tego nie zrobi (lub poda nieprawdziwy powód) będzie musiał przywrócić pracownika do pracy.
Dyrektywa rodzicielska i zmiany w urlopach rodzicielskich
Głównym celem dyrektywy rodzicielskiej jest zmobilizowanie do równego podziału obowiązków między kobietami a mężczyznami (dyrektywa work life balance). Tak, aby rodzicom łatwiej było dzielić obowiązki domowe i służbowe i zachować work life balance. O jakich zmianach mówimy?
-
Urlop rodzicielski nie będzie już uzależniony od urlopu macierzyńskiego i wykorzystać go będzie mógł również ojciec/opiekun dziecka.
-
Wydłużenie urlopu rodzicielskiego z 32 do 41 tygodni (jedno dziecko) i z 34 do 43 tygodni (ciąża mnoga). Rodzice otrzymają również gwarancję 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, który nie będzie mógł zostać przeniesiony. W praktyce oznacza to, że druga strona np. ojciec dziecka, nie będzie mogła zrzec się 9 tygodni urlopu na rzecz matki.
-
Urlop rodzicielski podzielić będzie można na maksymalnie 5 części – do wykorzystania do 6-go roku życia dziecka (do końca roku kalendarzowego)
-
Dwutygodniowy urlop ojcowski wykorzystany będzie musiał być do 12 miesiąca życia dziecka (obecnie jest to 24 miesiące na wykorzystanie urlopu ojcowskiego).
-
Do 5 dni w roku kalendarzowym, pracownik będzie mógł wnioskować o bezpłatny urlop opiekuńczy – w celu zapewnienia osobistej opieki dziecku, innemu członkowi rodziny lub udzielić wsparcia osobie będącej krewnym, który zamieszkuje we wspólnym gospodarstwie domowym. Urlop opiekuńczy wykorzystywany ma być w celach zdrowotnych (pomoc z powodu poważnych względów medycznych). Udzielany będzie na wniosek pracownika – w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed planowanym urlopem. Wniosek o urlop opiekuńczy wysłać można w postaci papierowej lub elektronicznej.
-
Do Kodeksu pracy włączona zostanie nieobecność z powodu działania siły wyższej i przysługiwać będzie ona w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem – jeżeli wymagana jest natychmiastowa obecność pracownika (2 dni w roku lub 16 godzin). Za taki dzień wolny przysługiwałaby połowa stawki wynagrodzenia jak za czas urlopu wypoczynkowego.
-
Pracownicy opiekujący się dziećmi do lat 8 (obecnie przepis mówi o granicy wieku 4 lata) będą musieli wyrazić zgodę na pracę w godzinach nadliczbowych, w nocy, systemie przerywanego czasu pracy lub delegowania poza miejsce pracy.
-
Ochrona przed niekorzystnym traktowaniem w zatrudnieniu z powodu korzystania z uprawnień pracowniczych. Po powrocie z urlopu wychowawczego, pracodawca zobowiązany będzie do dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli okaże się to niemożliwe, pracodawca musi zapewnić inne stanowisko, niemniej korzystne. Do tej pory zasada ta obowiązywała osoby powracające z urlopów macierzyńskich, ojcowskich i rodzicielskich.
Nowe rodzaje urlopów pozwolą na uzyskanie dodatkowych 7 dni wolnych (które nie wliczają się do puli urlopu wypoczynkowego).
Zmiany w wysokości zasiłku macierzyńskiego
Miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku. Pracownica dostanie również możliwość wyboru wysokości zasiłku macierzyńskiego w czasie urlopu rodzicielskiego:
-
100% zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i 70% za czas urlopu rodzicielskiego, lub
-
pracownica może zgłosić w ciągu 21 dni wniosek o wypłacanie jej 81,5% zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego – w trackie 9 tygodni (nieprzenoszonych) przysługiwałby zasiłek wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku
Elastyczna organizacja pracy dla rodziców
Dotyczy rodziców dzieci do lat 8. Pracownik będzie mógł wnioskować (jak do tej pory) o elastyczną organizację pracy (np. praca zdalna, indywidualny czas pracy, praca w niepełnym wymiarze czasu pracy), natomiast pracodawca zobowiązany będzie do pisemnego poinformowania o przyczynie odmowy (jeśli taka nastąpi).
Przez elastyczny czas pracy rozumiemy m.in. pracę zdalną, weekendową, indywidualny rozkład czasu pracy czy przerywany czas pracy. Pracownik musi we wniosku określić czas, na jaki wnioskuje o taki rodzaj pracy. W trakcie trwania elastycznej organizacji pracy, pracodawca nie będzie mógł rozwiązać z pracownikiem stosunku pracy.
Pozostałe zmiany w Kodeksie pracy
W Senacie rozpatrywana jest już ustawa, która reguluje pracę zdalną oraz możliwość kontroli trzeźwości pracowników.
Pracodawca będzie mógł przeprowadzać kontrolę trzeźwości, w przypadku gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników.
Zostaną również uregulowane postanowienia w zakresie pracy zdalnej – obowiązków i praw pracowników i pracodawców.
Czytaj więcej: Praca zdalna i kontrola trzeźwości pracowników w Kodeksie pracy.
Program do zarządzania urlopami HRappka
W HRappce wykonasz wszystkie procedury związane z wnioskowaniem, akceptowaniem i wprowadzaniem urlopów na grafiki pracy (system pokaże jaki jest wymiar urlopu wypoczynkowego danej osoby). Elektroniczne wnioski urlopowe to ogromna oszczędność czasu i poprawa komunikacji między działami HR a pracownikami.
System daje możliwość udostępnienia pracownikom wnioskowania o każdy rodzaj urlopu (m.in. urlop wypoczynkowy, macierzyński, okolicznościowy, rodzicielski). Z chwilą wejścia przepisów w życie dodana zostani również możliwość wnioskowania o urlop opiekuńczy oraz urlop z powodu działania siły wyższej.
Na podstawie dodanych umów i dokumentów HRappka obliczy wymiar przysługującego urlopu i pozwoli na konfigurację dostępnych typów nieobecności. Za pośrednictwem portalu pracowniczego, pracownik z łatwością zgłosi wniosek o urlop, a osoba decyzyjna natychmiast otrzyma powiadomienie.
Podsumowanie
- Zmiany w urlopach dotyczą modyfikacji w urlopach rodzicielskich oraz zakładają wprowadzenie m.in. urlopu opiekuńczego.
- Urlop opiekuńczy nie będzie wliczany do puli urlopu wypoczynkowego i będzie urlopem bezpłatnym.
- Pracodawca prawdopodobnie będzie miał swobodę w kwestii tego, czy będzie wymagane zaświadczenie lekarskie mówiące o potrzebie zapewnienia opieki osobie bliskiej (np. z poważnych powodów medycznych).
- Urlop rodzicielski wydłużony zostanie do 41 tygodni i do 43 tygodniu w przypadku ciąży mnogiej.
- Zmiany związane są z koniecznością wprowadzenia europejskiej dyrektywy work-life balance.
Elektroniczne wnioski urlopowe
- Kalendarz urlopowy
- Informacje o dostępnym urlopie
- Obliczanie wymiaru urlopu
- Sprawna akceptacja wniosków urlopowych
W 2023 roku wejdą w życie zmiany (dyrektywa work life balance) m.in. w warunkach urlopu macierzyńskiego (nowelizacja Kodeksu pracy). W przypadku urodzenia jednego dziecka – urlop rodzicielski wzrośnie do 41 tygodni. W przypadku ciąży mnogiej będzie to 43 tygodnie. Nie będzie on również zależny od wykorzystania urlopu macierzyńskiego. Pracownik, który ma dziecko do lat 8, będzie mógł wnioskować również o indywidualny czas pracy, pracodawca natomiast będzie musiał pisemnie poinformować pracownika, jeśli nie wyraża zgody na takie rozwiązanie (tak samo w przypadku wniosku dot. udzielenia pracy zdalnej). Pracownik będzie mógł skorzystać również z urlopu opiekuńczego (aby zapewnić opiekę członkowi rodziny wymagającemu znacznej opieki) u danego pracodawcy. Zmianie ulegnie również wysokość zasiłku macierzyńskiego. Do Kodeksu pracy wprowadzony zostanie urlop opiekuńczy oraz urlop z powodu działania siły wyższej.